Được xác định là lực lượng nòng cốt trong phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, lực lượng DQTV và DBĐV huyện Điện Biên được các cơ quan chức năng quan tâm xây dựng, củng cố vững mạnh cả về chất và lượng. Theo đó, các cấp, ngành và các địa phương không ngừng tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, quản lý, điều hành của các cấp chính quyền, vai trò tham mưu của cơ quan quân sự địa phương đối với công tác xây dựng lực lượng DQTV và DBĐV. Các địa phương, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đưa ra các giải pháp hiệu quả trong quán triệt, tuyên truyền chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nước về DQTV và DBĐV. Đặc biệt, là Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về "Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới". Theo đánh giá của Huyện ủy Điện Biên, hiện tại 100% cán bộ, chiến sĩ lực lượng DQTV và DBĐV trên địa bàn có bản lĩnh chính trị vững vàng, sẵn sàng nhận và hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ Đảng, chính quyền, tính mạng và tài sản của Nhà nước, của nhân dân.

Những năm qua, Huyện ủy Điện Biên tập trung xây dựng lực lượng DQTV và DBĐV vững mạnh, rộng khắp, có chất lượng tổng hợp ngày càng cao, đặc biệt là chất lượng chính trị. Trên cơ sở Luật DQTV các cơ quan, đơn vị, địa phương thường xuyên rà soát, kiện toàn biên chế DQTV và DBĐV theo hướng gọn, mạnh, tỷ lệ và cơ cấu hợp lý giữa lực lượng nòng cốt và rộng rãi, phù hợp với từng địa phương, đơn vị. Thực hiện nội dung này, cơ quan quân sự các cấp tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương, các cơ quan, đoàn thể, doanh nghiệp làm tốt công tác tiếp nhận và quản lý bộ đội xuất ngũ, biên chế vào lực lượng DBĐV theo quy định. Đối với lực lượng DQTV, Huyện ủy đã ban hành nhiều nghị quyết chuyên đề về xây dựng và phát triển DQTV; phát triển Đảng trong lực lượng DQTV... Hiện nay, lực lượng DQTV đạt 1,32% so với dân số huyện, 100% các đơn vị hành chính và các doanh nghiệp có vốn của Nhà nước có lực lượng tự vệ cơ quan. Quan tâm phát triển đảng trong lực lượng DQTV, từ năm 2010 đến nay, Đảng bộ các cấp huyện Điện Biên đã kết nạp được 123 đảng viên mới là DQTV; toàn lực lượng hiện có 390 đảng viên, chiếm 15,5% quân số. Trong đó, đảng viên trong lực lượng dân quân đạt hơn 14,36%, tự vệ đạt 52,65%. Đây là tiền đề quan trọng trong chiến lược xây dựng lực lượng DQTV huyện Điện Biên vững mạnh toàn diện.

Song song với công tác xây dựng lực lượng DQTV và DBĐV vững mạnh về chính trị, tổ chức, huyện Điện Biên nâng cao chất lượng huấn luyện và hiệu quả hoạt động của lực lượng này. Hàng năm, lực lực DQTV và DBĐV đều làm tốt công tác triển khai xây dựng kế hoạch, chuẩn bị vật chất, thao trường, mô hình học cụ, giáo án bài giảng, đồng thời thường xuyên đổi mới nội dung, phương pháp huấn luyện cho các đối tượng bảo đảm chặt chẽ, nghiêm túc và an toàn tuyệt đối. Trong huấn luyện, các đơn vị luôn bám sát phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc”; kết hợp chặt chẽ giữa huấn luyện với rèn luyện ý thức tổ chức kỷ luật, xây dựng nề nếp chính quy theo phương châm “dự bị như thường trực”. Tập trung làm chắc, gọn từng nội dung, xây dựng các tình huống sát với thực tế chiến đấu và đặc điểm địa bàn tác chiến, chú trọng kết hợp chặt chẽ giữa lý thuyết và thực hành, lấy thực hành là chính. Nhờ đó, kết quả huấn luyện hàng năm, cũng như diễn tập khu vực phòng thủ, lực lượng DQTV và DBĐV tham gia đều đạt yêu cầu trở lên. Các lực lượng trên thường xuyên phối hợp với các lực lượng an ninh địa phương tích cực tuần tra, canh gác, phát hiện, đấu tranh đẩy lùi tệ nạn xã hội, tai nạn giao thông, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn; xung kích trong thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, tham gia giúp nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai...