Cứ mỗi độ xuân về, hoa ban lại bung cánh nở trắng nuốt trên những vạt núi, sườn đồi, tạo thành những đường chỉ thêu đẹp tô điểm cho núi rừng Tây Bắc. Không chỉ chứa đựng vẻ đẹp tinh khôi, hoa ban còn mang trong mình sức sống mãnh liệt, dù trên đất khô cằn hay bám vào vách đá cheo leo, cứ qua mùa đông giá rét cây ban lại trỗi dậy đâm chồi nảy lộc, nở hoa trắng nuốt. Chính vì vậy, từ ngàn đời nay, hoa ban là biểu tượng đẹp gắn bó với đời sống văn hoá tâm linh của nhân dân các dân tộc Tây Bắc, đặc biệt là dân tộc Thái Điện Biên. Họ yêu mến vẻ đẹp, trân trọng sức sống bền bỉ của hoa ban.

Trong quan niệm của dân tộc Thái, Hoa ban tượng trưng cho khát vọng, ước mơ về một cuộc sống hạnh phúc yêu thương. Chính vì vậy, hằng năm cứ vào mùa hoa ban nở, người Thái Điện Biên lại mở Hội Xên bản, Xên mường để cầu phúc và gửi gắm vào đó những ước vọng về một cuộc sống bình yên, no ấm nơi bản mường. Trong mâm lễ cúng, người dân tộc  Thái thường lấy Hoa ban làm lễ vật cúng tổ tiên để qua đó bầy tỏ lòng biết ơn thành kính. 

Thông qua kho tàng văn học dân gian và cùng với những làn điệu dân ca, dân vũ, hình ảnh hoa ban đã đi sâu vào tiềm thức, đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc Điện Biên, tạo nên mối liên kết, giao hòa vô hình giữa hoa ban và tâm hồn, cốt cách cư dân bản địa. Không chỉ là hình ảnh, sắc màu tô điểm cho vẻ đẹp núi rừng Tây Bắc, hoa ban còn trở thành một phần trong văn hóa ẩm thực của dân tộc Thái, được sử dụng như nguyên liệu để chế biến nhiều món ngon vào dịp cây ban nở hoa và đâm chồi nảy lộc.

Từ những ý nghĩa đầy nhân văn đó, đã hình thành nên thái độ ứng xử văn hóa của người dân Điện Biên với loài hoa ban vừa yêu mến, gần gũi, vừa trân trọng, tôn vinh, coi trọng giữ gìn và phát triển loài hoa ban như giữ gìn truyền thống, nét văn hóa tốt đẹp của các dân tộc Điện Biên. Chính  vì thế nhiều người dân đã mang cây hoa ban từ núi cao về nhà trồng.

Hàng năm, Điện Biên còn tổ chức Lễ hội hoa ban vào tháng 3 đúng dịp hoa ban nở rộ nhằm đưa hoa ban trở thành biểu tượng văn hóa tượng chưng cho mảnh đất, con người Điện Biên và giới thiệu tiềm năng du lịch của mảnh đất Điện Biên Phủ anh hùng đến với du khách trong và ngoài nước.