1. Lịch sử hình thành

          Xã Thanh Yên được thành lập từ năm 1958; hợp thành từ 3 xã Thanh Yên, Thanh Cang, Pa Thơm, đến năm 1964 xã lại được chia tách thành 3 xã Thanh Yên, Thanh Chăn và Pa Thơm: sau khi chia tách xã gồm có 23 thôn, bản: Bản Noong Vai 1, bản Nông Vai 2, bản Tiến Thanh, bản Pa Pháy, Việt Yên 1, Việt Yên 2, bản Nà Ngum, bản Hạ, bản Hoàng Yên, bản Yên Sơn, bản Pa Bói 1, bản Pa Bói 2, bản Phượn, bản Bánh, bản Phú Yên, bản Thanh Hà 1, bản Thanh Hà 2, bản Nà Tông, bản Chiềng Đông, bản Yên Màu, bản Yên Bình, C2 yên Trường, C3 Thanh Trường.

          Do nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, nhiều thôn, bản đã thực hiện sáp nhập, đổi tên:

          Ngày 15/8/2019 UBND tỉnh Ban hành Quyết định số 768/QĐ-UBND về việc sáp nhập, đổi tên các thôn, bản, đội, tổ dân phố thuộc 02 huyện Điện Biên và Điện Biên Đông.

          Sáp nhập bản Noong Vai 1 với Noong Vai 2 thành bản Noong Vai; Sáp nhập bản Việt Yên 1 với Việt Yên 2 thành  Thôn Việt Yên; Sáp nhập bản Pa Bói 1 với Pa Bói 2 thành Bản Pa Bói; Sáp nhập bản Thanh Hà 1 với Thanh Hà 2 thôn Thanh Hà; Sáp nhập bản Nà Tông với Chiềng Đông thành bản Chiềng Tông.

          Sau khi thực hiện sáp nhập xã Thanh Yên có 18 thôn, bản: gồmbản Noong Vai, thôn Tiến Thanh, bản Pa Pháy, thôn Việt Yên, bản Nà Ngum, bản Hạ, thôn Hoàng yên, bản Yên Sơn, bản Pa Bói, bản Phú Yên, bản Bánh, bản Phượn, thôn Thanh Hà, bản Chiềng Tông, thôn bãi Màu, thôn yên Bình, thôn C2 Yên Trường, thôn C3 Thanh Trường.

Tổng diện tích tự nhiên của xã là 1.978,9 ha. Trong đó: diện tích đất nông nghiệp: 1.744,16 ha chiếm 88,14% (diện tích đất trồng lúa: 666,73 ha chiếm 33,69%; diện tích đất lâm nghiệp toàn bộ là đất rừng sản xuất: 745,48 ha chiếm 37,67%; diện tích đất nuôi trồng thủy sản: 43,01 ha chiếm 2,17%); diện tích đất phi nông nghiệp: 234,74 ha chiếm 11,86%. Trên địa bàn xã không có diện tích đất chưa sử dụng.

- Xã có 1978 hộ gia đình, 7295 nhân khẩu trú tại 18 thôn, bản; có 05 dân tộc gồm: dân tộc Thái (chiếm 50,1% dân số); dân tộc Kinh (chiếm 43,84% dân số); dân tộc Thổ, Tày và Nùng (chiếm 6,06% dân số).

            2.  Vị trí địa lý

+ Phía bắc giáp xã Thanh Chăn.

+ Phía đông giáp xã Thanh Xương, Thanh An và Noong Hẹt.

+ Phía nam giáp xã Noong Luống.

+ Phía tây giáp xã Pa Thơm.

3. Địa hình, địa thế

            Xã Thanh Yên là một xã nằm ở phía Tây Nam lòng chảo của huyện Điện Biên cách trung tâm huyện khoảng 4 km.

Địa hình chia cắt mạnh và có độ dốc lớn. Các dãy núi ở phía Tây tạo lên một hàng rào chắn gió cho toàn xã.

Phía đông là sông Nậm Rốm với độ dốc cao tuyệt đối 450m.  

Phần giữa là cánh đồng tương đối bằng phẳng, đôi chỗ lượn sóng và thấp dần từ Tây sang Đông từ Bắc xuống Nam. Nhìn toàn bộ cách đồng xã Thanh Yên (khu vực sản xuất chính của xã) có chiều nghiêng dần từ Tây Bắc xuống Đông Nam.

            4. Điều kiện Khí hậu

          - Độ ẩm trung bình khoảng 80 - 85%.

          - Khí hậu: Chịu ảnh hưởng của nhiệt đới gió mùa, được chia làm 2 mùa rõ rệt. Mùa mưa lớn bắt đầu từ tháng 5 đến tháng 10; mùa khô bắt đầu từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau.

          5. tình hình phát triển KT – XH, đảm bảo QP – AN

          Chủ yếu là trồng lúa nước và chăn nuôi nhỏ lẻ, công nghiệp, dịch vụ chưa phát triển

Tình hình phát triển kinh tế còn gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của thời tiết, thiên tai, dịch bệnh.   

Trai qua nhiều năm xây dựng và phát triển cùng với sự hỗ trợ đầu xây dựng cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất từ các chương trình MTTQ và các dự án khác xã, đời sống của nhân dân ngày càng được cải thiện, góp phần thực hiện nhiệm vụ phát triển KT – XH, đảm bảo QP – AN; đến năm 2017 xã Thanh Yên được công nhận xã đạt chuẩn Nông thôn mới.